Diese Seite ist auf Deutsch nicht verfügbar. - lesen auf Niederländisch:
“Helaas, uw klokje is niet meer te repareren”, zei de horlogemaker. Ik baalde, want ik was gehecht aan het horloge en ik wilde ook niet meteen ingaan op de uitnodiging om de royale collectie trendy horloges eens te bekijken. “Ik neem even bedenktijd”, antwoordde ik. Terwijl ik de zaak verliet groette hij me met een verwachtingsvol ‘tot ziens’.
Thuis speurde ik wat websites af en bekeek verlekkerd de mogelijkheden van de AppleWatch. Was dit niet een mooie gelegenheid om zo’n smart watch aan te schaffen? Ik ben dol op dat soort hebbedingen. Maar ik aarzelde. Ik had immers altijd al mijn smart phone bij me en wat moest ik met zo’n extra aandachtvreter om mijn arm?
In de weken die ik horlogeloos doorbracht viel het me opeens op hoezeer ik was omringd door apparaten die de tijd aangeven: klokken, wekkers, displays van telefoon, laptop, iPad, tv, radio, oven, cv-ketel, dashboard in de auto … Het bleek niet mogelijk om aan kloktijd te ontsnappen en ik besefte dat mijn werkritme daar nog steeds door wordt bepaald, zelfs nu ik minder afspraken heb dan een tijd geleden.
Kloktijd en innerlijke tijd
Sinds filosofe en schrijfster Joke Hermsen publiceerde over ‘tijd’ staat dit thema uitgebreid in de belangstelling. “Tegenwoordig hebben we het allemaal zo druk”, schrijft ze. “Wie steeds van het een naar het ander rent en geen tijd neemt voor aandacht en concentratie, dreigt zichzelf te verliezen.” Ze nodigt ons uit tot een andere ervaring van tijd en maakt daarbij onderscheid tussen ‘kloktijd’ en ‘innerlijke tijd’. Kloktijd is de objectieve, meetbare tijd, zoals we die van ons horloge kennen.
Innerlijke tijd is onze ‘natuurlijke’ tijd. Dat zijn de momenten van concentratie, rust om te reflecteren en tot nieuwe inzichten te komen. Momenten die onmisbaar zijn voor persoonlijke en professionale ontwikkeling en innovatie van het werk.
Het verschil tussen kloktijd en innerlijke tijd vindt Hermsen al terug in de Griekse mythologie. Chronos is de god die staat voor de lineaire, meetbare tijd. De tijd die is vastgelegd in agenda’s en roosters, de tijd waarin we altijd tijd tekort komen. Bij de god Kairos gaat het om innerlijke tijdsbeleving. “De ware tijd die tot leven komt als de klokken zwijgen”.
Het probleem van tegenwoordig, schrijft Joke Hermsen, is dat er niet of nauwelijke voeling meer is met de innerlijke tijd. Alles moet snel en efficiënt. We leven in een 24-uurseconomie waarin tijd geld is. Zij pleit ervoor om de tijd te bevrijden uit het harnas van de kloktijd, zodat we ons weer meer kunnen verhouden tot onze innerlijke tijd en los kunnen komen uit het stramien waarin de kloktijd ons dwingt.
Goed balans
Wie in de zorg en het onderwijs werkt weet dat Kairos vaak ver is te zoeken. Het is lastig om in de hectiek van het werk momenten te creëren voor rust en reflectie. Maar we hoeven de ene tijdsbeleving niet in te ruilen voor de andere. Beide belevingen zijn waardevol. Het gaat om het vinden van een goede balans. Voor het schrijven van een tekst heb ik concentratie, rust en aandacht nodig. Maar ook een deadline, omdat er anders van schrijven niets terecht komt…
Deze column verscheen ook in Onderwijs & Gezondheidszorg, maart 2017.
Meer lezen? Collega Martijn schreef eerder 'Kairos bij zijn haarlok grijpen. Over reflectietijd en wedergeboortes'.