This page is not available in English - View in Dutch:
Ook dit jaar organiseerde Take a Step weer het event FRIS!. Het was een mooie middag waarin meerdere personen projecten en ideeën over de toepassing van het waarderend perspectief centraal deelden. Nina ging met Ilonka Ronkes Agerbeek en bezoekers van hun class in gesprek over de vraag hoe je meer rust en ruimte in je werk kunt creëren. In deze blog geven zij food for thought door terug te blikken op hun gesprek.
Behoefte aan rust en ruimte
In veel artikelen en blogs die over dit thema geschreven worden, komen praktische tips voorbij. Denk bijvoorbeeld aan het doen van mindfulness oefeningen in je pauze, of het aanbrengen van meer structuur in je dag. Om er achter te komen welke tips voor jou het beste werken, is er eerst nog iets anders nodig. Want waar komt die behoefte aan rust en ruimte vandaan? En wat maakt dit thema zo relevant?
De zoektocht naar ruimte en rust komt voort uit twee (soms tegenstrijdige) idealen. Het eerste ideaal is dat van een productief en betekenisvol leven. Het tweede ideaal is dat van een leven waarin we juist kunnen genieten van de ‘kleine dingen in het leven’. Welk ideaal zou wanneer voorrang moeten krijgen? We doken de levenskunstfilosofie in en dit hielp ons hierover na te denken.
Het ideaal van een productief leven
Er zijn filosofen die vinden dat je leven pas betekenisvol is als je een zinvolle bijdrage levert aan de wereld. Denk aan een hedendaagse filosoof als Joep Dohmen, maar ook aan de klassieke filosoof Aristoteles. Aristoteles geloofde dat ieder leven een bepaald doel had. Hoewel Aristoteles natuurlijk een heel ander wereldbeeld had dan wij (hij geloofde in een kosmische orde), zijn z’n ideeën nog steeds invloedrijk. Aan Aristoteles danken wij bijvoorbeeld ook het idee dat mensen zichzelf zouden moeten ontwikkelen om hun potenties te kunnen verwezenlijken. De oproep om ‘het beste uit jezelf te halen’ past goed in de denktraditie van deze filosoof.
Vanuit deze denktraditie is werk een middel om tot een productief en betekenisvol leven te komen. Het effectief en doelgericht besteden van je tijd is hiervoor essentieel. Rust en ruimte vind je door te focussen op dat wat echt belangrijk is. Dit vraagt om het maken van goede keuzes en focus op de lange termijn opbrengst. Weten waar je voor staat, wat je waarden zijn en hoe je voor anderen iets wezenlijks kunt doen. Een populair boek over timemanagement dat vertrekt vanuit dit perspectief is ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’, geschreven door Stephen Covey.
In de boeiende documentaire ‘Het rendement van geluk‘ is te zien hoe bevredigend het kan zijn om te werken vanuit deze levensfilosofie. Het roept ook vragen op. Willen we ons bestaansrecht bewijzen door productief te zijn? Doe je hier, in onze wereld, alleen maar mee als je iets bijdraagt? Als je iets zichtbaars of tastbaars aflevert of toevoegt? Aan de keuzes van de mensen om je heen. Aan het intellectuele begrip van ons bestaan. Of aan nieuwe fantastische ideeën voor onze toekomst. Belangrijke doelen nastreven, je eigen waarden uitdragen. Op z’n minst anderen mobiliseren. We halen onszelf nogal wat op de hals.
Het ideaal van een leven vol genot
Er zijn ook filosofen die vinden dat het leven enkel zou moeten draaien om genot. Deze denktraditie wordt aangeduid als hedonistisch. Denk aan de hedendaagse filosoof Michel Onfray, maar ook aan de klassieke filosoof Epicurus. Michel Onfray vindt dat mensen veel te veel waarde hechten aan productiviteit en werken. Zij denken genot te kunnen vinden in het afkruisen van taken op hun to-do-lijstjes en het nastreven van grote idealen, maar offeren zichzelf hierdoor in werkelijkheid veel te vaak op. Door de hoge eisen die mensen stellen aan zichzelf en hun leven, vergeten zij waar het in het leven écht om draait: genieten van ieder moment en de mensen om je heen. Niet omdat dit je helpt productiever te zijn, maar omdat genieten op zichzelf belangrijk is. Carpe diem!
Vanuit deze denktraditie wordt werk enkel gezien als belangrijk voor zover het bijdraagt aan een plezierig leven. Dat kan zijn omdat je werk je helpt te realiseren wat je belangrijk vindt, maar ook omdat je werk je simpelweg de financiële mogelijkheid biedt om de dingen te doen waar jij van geniet. Tijd verspillen kan niet, enkel als je er niet van geniet. Rust en ruimte vind je dan door verwachtingen los te laten, waardoor je meer van het moment kunt genieten. Of misschien wel door minder uren te besteden aan werken. Hier wordt bijvoorbeeld in Zweden mee geëxperimenteerd. Belangrijk is dan wel om te weten waar je het genot uit wilt halen. De experimenten in Zweden laten zien dat dit nog niet zo gemakkelijk is… genieten is ook een kunst.
Natuurlijk kunnen ook kritische vragen gesteld worden bij het ideaal van een leven vol genot. Zijn we hierdoor niet te veel met onszelf bezig? Doe je er dan, in onze wereld, alleen maar toe als je niet of nauwelijks moppert om dagen die gewoon balen zijn? Zou je nog wel in beweging komen? Of zou je elke dag dat het regende maar thuis blijven. Plezier nastreven, alles leuk maken en vinden. Op z’n minst jezelf mobiliseren. We halen onszelf nogal wat op de hals.
En de spagaat die dit met zich meebrengt
Beide stromingen zitten in ons. Waar zit dan die squeeze? Het wordt lastig als je vanuit de effectiviteitsbril oordeelt over je plezier, ‘Je moet je vakantie verdienen’, óf als je vanuit het plezier perspectief kijkt naar al je klussen, ‘ik heb een probleem want mijn administratie doen vind ik niet leuk’. De effectiviteitsbril lijkt op dit moment de overhand te hebben in onze maatschappij. Het is immers doodnormaal om iemand te vragen waar hij naar toe wilt werken of waar hij over 10 jaar wilt staan. En om je tijd nuttig te besteden, anders is het zonde.
In onze class op FRIS! experimenteerden we ter plekke met het vinden van een prettige balans tussen deze twee polariteiten. We hebben ons niet laten leiden door de vraag wat een class van 30 minuten het meest zinvol zou maken voor anderen. We hebben ook niet enkel dat gedaan waar we in het moment het meest zin in hadden. We lieten ons leiden door… Ja, door wat eigenlijk? Elkaar. Onze toehoorders. De tijd. En onze gedachten.
Het voelde als een zee van ruimte en rust, de hele 30 minuten lang.
Verder lezen
Naast de linkjes naar het lees en beeldmateriaal hierbij nog een aantal boektips:
- Joke J. Hermsen – Stil de tijd. Pleidooi voor een langzame toekomst
- Elle Luna – Op de tweesprong van moeten en willen
- Ricardo Semler – Het weekend van zeven dagen. Een goede balans tussen werk en privéleven
Komend najaar komt er ook vervolg uit op het ebook Bezinnen. Meerdere collega’s van Kessels & Smit werken hieraan mee.
Deze blog verscheen ook op www.takeastep.nl.