“Sta me toe een verhaal te vertellen…” met dat prachtige verzoek antwoordde Hannah Arendt eens op de vraag “wie ben jij?”. Want oprecht antwoorden op zo’n grote vraag kan eigenlijk alleen door te beginnen met vertellen. Mijn overtuiging is dat iedereen een eigen verhaal heeft dat de moeite waard is om te delen en te beluisteren.
Daarom organiseer ik een aantal ontmoetingen, onder de noemer ‘taal voor verhaal’. Want er zijn zoveel vormen om een verhaal te vertellen. Zelf ben ik erg van de woordtaal. Ik hou van mooie zinnen, woorden en ritmes, zowel gesproken als geschreven. Maar wat als je minder graag praat of als taal net een barrière voor je is om je uit te drukken? Wanneer je elkaars taal niet verstaat of spreekt? Of iets te moeilijk is om onder of misschien wel boven woorden te brengen?
Ik vond een aantal bijzondere mensen die met een andere taal dan die van woorden, werken met verhalen. Juweelontwerpster Veronique Sneyaert beet de spits af in januari via haar passie voor juwelen. Acht nieuwsgierige luisteraars gingen met haar in gesprek.
“Sta me toe je verhaal te beluisteren”
Hoe krijg je mensen die elkaar nog niet kennen aan het vertellen? Wij begonnen met: “Kijk eens naar de juwelen die je hier en nu draagt. Is er eentje waarover je een verhaal kan vertellen?” Er kwamen meteen familiegeschiedenissen en heel persoonlijke dingen naar boven. Zoals de versmelting van een eigen trouwring met de trouwring van een grootmoeder, om steeds de twee belangrijkste mensen dichtbij te hebben. Of een nieuwe trouwring, gemaakt door Veronique, met de meest betekenisvolle symbolen van het gezin in verwerkt. Een deelnemer vertelde: “mijn moeders vader is gestorven toen ze één was. Ze heeft enkel een trouwfoto van hem, geen enkele herinnering. Vroeger was het gebruikelijk dat kinderen naar de kostschool een eigen bestek meenamen, vaak in het zilver. Dat bestek heeft mijn moeder ooit gekregen en ze heeft er onlangs voor mij en mijn zus een zilveren ring van laten maken. En die draag ik dus met veel plezier en zorg.” We waren samen verrast, ontroerd en… verbonden door deze verhalen.
Een juweel van een verhaal
Veronique Sneyaert maakte van haar hobby haar professie. Het begon met een idee om halskettinkjes van namen in het eigen handschrift van de klant te maken. Dit werd een groot succes. Op een dag kreeg ze een vraag van een vrouw die graag de naam van haar net overleden moeder in een armband wilde verwerken, zo discreet mogelijk. Veronique vroeg of ze de eerste letter van haar moeders naam in haar eigen handschrift had. Vervolgens hoorde ze een jaar lang niets. Op een ochtend vond ze een lange bedankmail in haar postvak. Het opzoek gaan naar het handschrift had de vrouw geholpen om veel brieven en andere documenten te lezen en had enorm geholpen om haar rouwproces door te maken. Ze was klaar voor een juweel met de letter V.
Inmiddels vinden steeds meer mensen Veronique om, naast ook gewone, lichte en blije gebeurtenissen, juwelen te laten maken die passen bij het verwerken van verdriet. Voor haar zit de voldoening om iets te kunnen betekenen voor een ander in een rouwproces. Ze heeft hierdoor zelf geleerd om gesprekken te durven aangaan met anderen over de moeilijke gebeurtenissen in het leven.
Moeilijke verhalen vangen vraagt moed
Al pratend kwamen we tot de vaststelling dat het veel moed vraagt om te vragen naar lastige gebeurtenissen van een ander. Terwijl ieder van ons ook ervaren heeft hoe fijn het is om juist op momenten van verlies, diep verdriet en rouw je verhaal te kunnen vertellen. Elke deelnemer aan het gesprek had ervaringen op dit gebied en kon vertellen over het helende effect dat dit had op de ander, zichzelf én op de onderlinge relatie. Er gebeurt op zo’n moment ook echt iets tussen de luisteraar en de verteller.
Wat maakt het zo lastig? Waar zijn we bang voor? Rode draden in de ervaringen van onze groep bleken: bang zijn voor het ongemak van de tranen van de ander. Het verdriet zo graag willen oplossen en wegnemen en dit niet kunnen. Een vervelend gevoel niet willen oprakelen. Denken dat de ander het niet prettig gaat vinden, niet aankan. In feite zijn we op zulke momenten meer bezig met onszelf en minder met de ander, constateerden we langzaam...
En: het voelt pas echt eenzaam als je verdriet verzwegen wordt, geen aandacht krijgt, er niet mag zijn. De ander durven uitnodigen en aan hem of haar de keuze laten om erop in te gaan of niet is daarom wel een weg om te gaan. We kwamen erop uit dat dit voor ons een kern is van menselijkheid: de verhalen van het leven zoals het is samen met een ander te kunnen en te durven delen, de lichte en de donkere..
Het voornemen om met moed ook naar de moeilijke verhalen te vragen, werd meteen concreet gemaakt: “Ik heb een vriendin te bellen dit weekend” zei iemand beslist. En een ander: “ik heb iets te doen, tijd om uit mijn schulp te komen”.
Op naar de volgende ontmoeting…
De ervaringen van Veronique en het gesprek waar we vervolgens in belandden was voedend en inspirerend. Zoals een van de gasten het mooi verwoordde: “Hier gebeurde iets waardevols. Met een groepje onbekenden, tijd nemen om te vertellen en te luisteren, er gewoon mogen zijn. Soms lukt het makkelijker om met een vreemde over iets lastigs te praten dan met een bekende. Herkenning in de verhalen. Openheid, het voelen van een veilig kader, even na een drukke werkweek helemaal komen tot de essentie”.
Blij en dankbaar kijk ik terug. De ontmoeting geeft me veel voldoening, laat me opnieuw voelen waarom ik zoveel belang hecht aan het vertellen van en het luisteren naar verhalen. Ze hebben een verhelende en verbindende kracht. Ze brengen mensen verder in de beweging waarin ze zitten.
Dus ik kijk uit naar de volgende ontmoetingen in de reeks ‘taal voor verhaal’. Ik heb namelijk nog meer mensen gevonden die een heel eigen manier gevonden hebben om hun verhaal te vertellen en te verbinden aan dat van een ander. Kristof Rigo (21 februari) neemt hierin de weg van de tattoos en Wim Cops (13 maart) vertelt via de de rakende klanken van de flamenco gitaar. Op vrijdag 24 april 2020 vieren we de 10de verjaardag van de Bolderbergse Cosmogolem, een creatie van kunstenaar Koen Van Mechelen. Ben je erbij?
Over intermezzeau
De reeks ‘taal voor verhaal’ is een bijzondere serie van Intermezzeaus bij Plateau. Een Intermezzeau is een kort en krachtig ontmoetingsmoment rond een bepaald thema. Telkens met een inspirerende gast en gezellig omkaderd. Open voor iedereen die het fijn vindt om met anderen in gesprek te gaan en mee te denken over een idee, een vraag, een verhaal dat de gast brengt. Het verrast me elke keer hoe mooi dit kan werken, hoe luisteren en vertellen in alle eenvoud hand in hand kunnen gaan.
De komende ontmoetingen vinden plaats op vrijdag 21 februari, 13 maart en 24 april 2020 van 15:30 tot 17:30 bij Plateau Space te Bolderberg (BE).